W Polsce po dziś dzień rodzina, rodzicielstwo czy macierzyństwo to terminy, które odgrywają ważną rolę w świadomości i funkcjonowaniu społeczeństwa. Panuje powszechne przekonanie, iż zakładanie rodziny i starania o potomstwo pełnią kluczową rolę dla samospełnienia oraz samorozwoju. Przekonania te zmieniają się z upływem czasu, o czym świadczyć może chociażby późniejszy wiek, w którym pary rozpoczynają starania o potomstwo, a niektóre w ogóle się na nie nie decydują. Niemniej jednak presja społeczna i oczekiwania wobec młodych par są obecne a nawet mocno odczuwalne. Wielu młodych mężczyzn oraz kobiet słyszy sformułowania, takie jak “Kiedy dzieci?”, “Kiedy zostanę dziadkiem/ciocią?”, “To już czas.”, które najczęściej kierowane są przez członków rodziny. Nierzadko kobiety, które nie mają potomstwa czują się niepełnowartościowymi, a mężczyźni słabymi. Oprócz presji ze strony rodziny pojawia się presja ze strony rówieśników. Młode osoby często otaczane są przez znajomych, którzy chwalą się swoimi pociechami w mediach społecznościowych oraz na spotkaniach towarzyskich. Bardzo często kobiety osadzone w takiej rzeczywistości czują się zobowiązane bądź ponaglane do macierzyństwa. Wspomniane przekonania oraz zachowania mogą być szczególnie krzywdzące, jeśli mierzymy się z problemem niepłodności.
Jak więc najlepiej pomóc sobie i swojemu partnerowi, aby uchronić się przed negatywnymi skutkami presji społecznej na posiadanie potomstwa?
Pamiętajmy, że… nie jesteśmy sami! Wiele osób doświadcza podobnych trudności. Szacuje się, że w Polsce około 20% par, czyli średnio co piąta para, zmaga się z niepłodnością. Pomocne mogą być grupy wsparcia, zarówno w formie wirtualnej, które znaleźć można na Facebooku, jak też stacjonarnej, które oferowane są przez fundacje i stowarzyszenia działające w obszarze pomocy psychologicznej czy seksuologicznej. Spotkania i rozmowy w grupie osób, które zmagają się z podobnymi problemami zapewniają wsparcie emocjonalne, dają poczucie bezpieczeństwa oraz pozytywnie wpływają na nastrój.
Dodatkowe wsparcie oferują terapeuci. Spotkania indywidualne czy też dla par mogą okazać się ważnym elementem w radzeniu sobie z negatywnymi emocjami czy zachowaniami, stresem oraz trudnymi kontaktami społecznymi, które to mogą nam towarzyszyć, kiedy mierzymy się z niepłodnością. Terapeuta nie ocenia, nie daje porad, nie przedstawia nam jedynego słusznego punktu widzenia czy działania, lecz słucha nas i pomaga zrozumieć źródła trudności, z którymi przychodzimy, a także obrać konstruktywny kierunek w radzeniu sobie z nimi. Niewątpliwie wspierającymi słuchaczami są również nasi bliscy i przyjaciele, ci którym ufamy, a którzy rozumieją i nie oceniają.
Kolejnym ważnym, albo i najważniejszym, elementem w radzeniu sobie z presją społeczną jest wspieranie siebie i pozwalanie sobie na przeżywanie tego, co czujemy. Strata, bezradność czy smutek to trudne stany i emocje, lecz wyrażane, na przykład poprzez płacz czy krzyk, znajdują ujście na zewnątrz, co zmniejsza napięcie i stres oraz przynosi ulgę i wytchnienie dla ciała i umysłu. Bycie wyrozumiałym, akceptującym i pobłażliwym dla siebie samego to niezastąpiona forma wsparcia, która ściąga z nas brzemię oczekiwań narzucanych czy to przez nas samych czy przez otoczenie.
Pamiętajmy również, że nie jesteśmy zobligowani do uczestniczenia w towarzyskich spotkaniach, które pogarszają nasze samopoczucie. Warto w pierwszej kolejności postawić na swój dobrostan emocjonalny i odmówić, jeśli czujemy, że nie chcemy słuchać o najnowszych trendach panujących wśród młodych mam czy o pociechach naszych znajomych. W takich przypadkach pomocna może być również rezygnacja z mediów społecznościowych. Nawet krótka przerwa może okazać się pomocna w odnalezieniu równowagi i przestrzeni w nas samych – przestrzeni czy to na głębszy oddech czy na cokolwiek, czego w danej chwili potrzebujemy.
Na koniec warto również dodać, że macierzyństwo czy rodzicielstwo wbrew powszechnie panującym przekonaniom społecznym nie są wyznacznikami naszej wartości. Realizowanie siebie poprzez działania społeczne, aktywności zawodowe, nowe hobby czy jakiekolwiek inne działania, w które inwestujemy naszą energię mogą wesprzeć nas w docenieniu samych siebie, zmniejszeniu presji oraz zredukowaniu napięcia, a tym samym korzystnie wpłynąć na nasze samopoczucie.
Źródła:
Bennett, R., & Lynne, S. (2009). An investigation of sources of women’s infertility-specific distress and well-being. University of Akron.
Chanduszko-Salska, J., & Kossakowska, K. (2019). Stres a objawy depresji i sposoby radzenia sobie u kobiet z niepłodnością i kobiet w ciąży wysokiego ryzyka. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica, (22), 73–96. https://doi.org/10.18778/1427-969X.22.05
Koperwas, M., & Głowacka, M. (2017). Problem niepłodności wśród kobiet i mężczyzn – epidemiologia, czynniki ryzyka i świadomość społeczna. Aspekty Zdrowia i Choroby, 3(2), 31-49.
Malina, A. & Suwalska-Barancewicz, D. (2020). Znaczenie wsparcia społecznego dla dobrostanu psychicznego osób leczących się z powodu niepłodności. Polskie Forum Psychologiczne, 4(25), 417-430. DOI: 10.14656/PFP20200403
Przybył, I. (2003). Naznaczanie społeczne i samonaznaczanie osób niepłodnych. Roczniki Socjologii Rodziny, (15), 47-61.
Autor: Dominika Górz